معاینه چشم پزشکی شامل مجموعه ای از تست های بینایی است که برای بررسی سلامت چشم ها توسط چشم پزشک انجام می شود. چشم پزشک با استفاده از دستگاه های خاصی قسمت های مختلف چشم را بررسی می کند. برای معاینه کامل چشم پزشکی به یک الی دو ساعت وقت نیاز داریم. با استفاده از معاینات چشم پزشکی، بیماری های چشم و سیستم بینایی در مراحل اولیه تشخیص داده شده و درمان می شوند. برای مراقبت از چشم ها باید معاینات دوره ای چشم انجام شود.
مراحل معاینه چشم پزشکی
گرفتن شرح حال
در ابتدا چشم پزشک در مورد سابقه بیماری های چشمی، زمان آخرین معاینه چشم و شکایات احتمالی بینائی از شما سوال می کند. همچنین شغل، سرگرمی ها و تفریحات و سابقه خانوادگی بیماری های چشمی نیز از جمله پرسش های احتمالی می باشد.
سنجش حدت بینایی
اولین آزمایش برای فهمیدن اینکه دقت و قدرت بینایی شما چقدر است، استفاده از چارت e یا چارت اسنلن است که شامل حروف در اندازه های مختلف می باشد. در این مرحله پس از ایستادن در فاصله ۶ متری از چارت، از شما در مورد جهت حروف که به تدریج کوچک تر می شود سوال می کنند. کوچکترین ردیفی که توسط چشم شما قابل دید است، میزان دیدتان را مشخص می کند. گزارش دید ۲۰/۲۰ به معنی می باشد که شما از یک دید طبیعی برخوردار هستید. در صورتی که دچار کاهش دید شده باشید، برای تعیین نمره عینک و عیوب انکساری، عدسی های مختلفی جلوی چشمتان قرار گرفته تا عدسی مناسب برای تصحیح این عیب فراهم شود.
سنجش حرکات چشمی
در این بخش چشم پزشک از شما می خواهد تا به یک شی نزدیک یا انگشتان او نگاه کرده و حرکت آن را در فضا دنبال کنید. در این آزمایش قابلیت حرکت چشمان شما ارزیابی می شود که در صورت اختلالات اعصاب چشمی متصل به عضلات چشم یا اختلال در خود این عضلات، این حرکات مختل پیدا می کند.
ارزیابی مردمک چشم
در این سنجش، با تاباندن یک منبع نورانی به چشم شما، واکنش مردمک به نور سنجیده می شود.
تست بررسی تطابق
برای سنجش تطابق چشمی، از شما خواسته می شود تا به یک شی نزدیک نگاه کنید و سپس این هدف را تا بینی به تدریج نزدیک می کند و از شما می خواهند تا اولین دفعه ای که آن را به صورت دو شئ می بینید، بگویید. دیابت، فشار خون بالا، MS، التهابات ویروسی و عفونت های باکتریایی از جمله بیماری های سیستمیک هستند که باعث کاهش تطابق چشمی می شوند.
تست پوشاندن چشم
این آزمایش برای سنجش کارکرد همزمان دو چشم با یکدیگر می باشد. در این تست از شما می خواهند که اگر دچار عیوب انکساری هستید، از عینک خود استفاده نموده و به یک نقطه دور روی چارت حروف نگاه کنید. سپس یکی از چشمان شما را می پوشانند. در صورتی که چشم شما جهت ثابت ماندن روی نقطه مد نظر حرکت کند یعنی از آن چشم استفاده نشده و این نشانه ای از استرابیسم، لوچی یا تنبلی چشم می باشد. پس از برداشتن پوشش، این تست برای چشم دیگر نیز انجام می شود.
سنجش با slit lamp
در این تست با بکارگیری یک slit lamp یا بیومیکروسکوپ به بررسی قسمت قدامی و پشتی چشم پرداخته می شود. این میکروسکوپ با بزرگنمایی اجزای درونی چشم شما و استفاده از یک منبع نورانی، تمام بخش های چشم همچون مژه، پلک، قرنیه، ملتحمه، عنبیه، عدسی و اتاق قدامی را با وضوح بالایی مورد ارزیابی قرار می دهد.
تونومتری
چشم پزشک برای اندازه گیری فشار داخل چشمی، ابتدا یک قطره بی‌حسی و سپس چند قطره فلئورسئین به داخل چشم ریخته و سپس دستگاه کوچکی به نام تونومتر را روی قرنیه قرار داده و اندازه گیری فشار چشم می پردازد. در صورتی که فشار چشم شما بالاتر از حد معمول باشد، سبب افزایش ریسک ابتلا به آب سیاه می شود. در این مورد برخی از چشم پزشکان به روش غیر تماسی اندازه گیری فشار چشم را انجام می دهند.
ارزیابی فوندوس با مردمک گشاد شده: در این تست چشم پزشک از قطره ای برای گشاد سازی مردمک چشم استفاده نموده تا به خوبی بتواند بخش های داخلی تر همچون ویتره، عصب بینایی، ماکولا، شبکیه و عروق خونی را مورد بررسی قرار دهد. این آزمایش بخش مهم و اساسی معاینات چشم پزشکی بوده که در تشخیص بسیاری از بیماری های چشمی موثر می باشد.
آزمون تشخیص رنگ یا کور رنگی و بررسی میدان بینایی در تشخیص انواع بیماری های اعصاب چشم نیز از دیگر معاینات تکمیلی بوده تا اهمیت معاینه سالیانه چشم را بیشتر نشان دهد.
در زیر مروری بر آموزش معاینه چشم برای همکاران دانشجوی پزشکی و پزشکان عمومی خواهیم داشت.